Cây tầm bóp (tên khoa học: Boerhavia diffusa L.), còn được gọi là cây nhả đất, là một loại thảo dược quý mọc hoang phổ biến ở Việt Nam. Cây có sức sống mãnh liệt, dễ trồng và phát triển ở nhiều điều kiện khí hậu khác nhau.
Nội dung bài viết
Đặc điểm nhận dạng
Thân: Cây tầm bóp thuộc loại thân thảo, mọc bò, có thể leo, phân nhánh nhiều. Thân cây mập, có màu xanh lục hoặc nâu đỏ, phủ nhiều lông tơ mịn.
Lá: Lá tầm bóp hình tim, mọc đối, mép nguyên, màu xanh lục. Lá có phiến mỏng, nhẵn bóng, mặt dưới có nhiều gân nổi rõ.
Hoa: Hoa tầm bóp nhỏ, màu trắng hoặc hồng, mọc thành chùm ở đầu cành. Hoa có 5 cánh, nhị hoa và bầu nhụy dính liền.
Quả: Quả tầm bóp nhỏ, hình cầu, màu đen, chứa nhiều hạt. Quả khi chín có vị ngọt hơi chua, mọng nước.
Bộ phận sử dụng
Toàn bộ cây tầm bóp đều có thể sử dụng làm thuốc, bao gồm thân, lá, hoa và quả. Tuy nhiên, lá và quả được sử dụng phổ biến nhất.
Thành phần hóa học
Cây tầm bóp chứa nhiều hoạt chất có tác dụng dược lý, bao gồm:
Alkaloid: Có tác dụng hạ huyết áp, chống co thắt cơ trơn.
Flavonoid: Có tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ gan, tăng cường hệ miễn dịch.
Saponin: Có tác dụng lợi tiểu, sát trùng, chống viêm.
Vitamin và khoáng chất: Cung cấp các dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể.
Cây tầm bóp có tác dụng gì?
Theo y học cổ truyền, cây tầm bóp có vị ngọt, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, tiêu đàm, sát trùng. Nhờ những đặc tính này, cây được sử dụng để điều trị hiệu quả nhiều bệnh lý phổ biến như:
Sỏi thận, sỏi mật
Cây tầm bóp có tác dụng lợi tiểu, giúp tăng cường chức năng thận, thúc đẩy quá trình bài tiết độc tố và cặn bã ra khỏi cơ thể.
Nhờ khả năng này, cây hỗ trợ hiệu quả trong việc điều trị sỏi thận, sỏi mật, giúp giảm kích thước sỏi và ngăn ngừa tái phát.
Viêm khớp, gout
Cây tầm bóp có đặc tính chống viêm, giảm đau mạnh mẽ.
Các hoạt chất trong cây giúp làm giảm sưng tấy, viêm đỏ, đồng thời giảm đau nhức hiệu quả tại các khớp bị ảnh hưởng bởi viêm khớp, gout.
Bệnh tiểu đường
Cây tầm bóp có khả năng hạ đường huyết, giúp kiểm soát lượng đường trong máu hiệu quả.
Sử dụng cây tầm bóp thường xuyên có thể hỗ trợ ổn định đường huyết, cải thiện tình trạng bệnh tiểu đường.
Các bệnh ngoài da
Nhờ tính sát trùng, kháng khuẩn, cây tầm bóp được sử dụng để điều trị các bệnh ngoài da như mụn nhọt, lở loét, mẩn ngứa.
Nước sắc từ cây có thể giúp sát trùng, làm sạch da, thúc đẩy quá trình tái tạo da và giảm các triệu chứng khó chịu.
Ngoài ra, thân, lá, quả cây tầm bóp còn có tác dụng
- Giúp hạ huyết áp, hỗ trợ điều trị chứng cao huyết áp.
- Tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể, giúp cơ thể chống chọi lại bệnh tật.
- Giải độc gan, bảo vệ gan khỏi tác hại của các chất độc hại.
- Hỗ trợ tiêu hóa, giúp ăn ngon miệng hơn.
Cách sử dụng cây tầm bóp
Cây tầm bóp có thể sử dụng dưới dạng tươi hoặc phơi khô để mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Bên dưới đây là một trong các cách sử dụng phổ biến:
Sắc nước uống
Nguyên liệu: 30-50g cây tầm bóp khô, 1 lít nước.
Cách thực hiện:
Rửa sạch cây tầm bóp khô.
Cho cây tầm bóp vào nồi, đổ 1 lít nước vào.
Đun sôi trên lửa nhỏ tầm khoảng 15 đến 20 phút.
Lọc lấy nước, có thể thêm đường hoặc mật ong cho dễ uống.
Uống thay nước trà trong ngày.
Nấu canh
Nguyên liệu: 100g rau tầm bóp tươi, thịt bằm hoặc tôm, gia vị.
Cách thực hiện:
Rửa sạch rau tầm bóp tươi.
Cắt rau tầm bóp thành từng đoạn nhỏ.
Phi thơm hành tỏi, cho thịt bằm hoặc tôm vào xào chín.
Cho rau tầm bóp vào xào cùng.
Thêm nước và gia vị vừa ăn.
Nấu canh chín và thưởng thức.
Làm cao
Nguyên liệu: 1kg cây tầm bóp tươi.
Cách thực hiện:
Rửa sạch cây tầm bóp tươi.
Giã nát cây tầm bóp.
Lọc lấy nước cốt.
Cô đặc nước cốt trên lửa nhỏ cho đến khi thành cao.
Bảo quản cao trong lọ kín.
Uống cao tầm bóp với mật ong mỗi ngày, mỗi lần 10-15g.
Ngoài ra, bạn có thể tham khảo thêm một số cách sử dụng khác như:
Dùng lá tầm bóp tươi giã nát, đắp lên da để điều trị các bệnh ngoài da như mụn nhọt, lở loét.
Uống nước ép từ quả tầm bóp để tăng cường sức đề kháng.
Bạn có biết Cây Đinh Lăng cũng có nhiều tác dụng tuyệt vời cho sức khỏe của chúng ta không?
Lưu ý quan trọng khi sử dụng cây tầm bóp
Đối tượng không nên sử dụng
- Phụ nữ mang thai và cho con bú: Cây tầm bóp có thể ảnh hưởng đến thai nhi và trẻ sơ sinh do chưa có nghiên cứu đầy đủ về tính an toàn.
- Người có tỳ vị hư hàn, tiêu chảy: Tính mát của cây có thể làm trầm trọng thêm tình trạng tiêu chảy, khiến tỳ vị hư hàn thêm suy yếu.
Thận trọng khi sử dụng
Người có cơ địa dị ứng: Nên thử sử dụng một lượng nhỏ trước để kiểm tra phản ứng dị ứng.
Người đang sử dụng thuốc tây: Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng cây tầm bóp để tránh tương tác thuốc.
Sử dụng đúng cách
Liều lượng: Nên sử dụng theo hướng dẫn của thầy thuốc hoặc liều lượng khuyến cáo. Không nên sử dụng quá nhiều có thể gây ra tác dụng phụ.
Cách sử dụng: Có thể sử dụng cây tầm bóp dưới dạng sắc nước uống, nấu canh hoặc làm cao.
Thời gian sử dụng: Nên sử dụng cây tầm bóp theo liệu trình cụ thể để đạt hiệu quả tốt nhất.
Một số lưu ý khác
- Nên sử dụng cây tầm bóp có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo chất lượng.
- Không sử dụng cây tầm bóp đã bị mốc, hư hỏng.
- Khi sử dụng cây tầm bóp, cần kết hợp với chế độ ăn uống hợp lý và tập luyện thể dục thể thao thường xuyên để tăng cường sức khỏe.
Tác dụng phụ có thể xảy ra
Một số người có thể gặp tác dụng phụ như buồn nôn, tiêu chảy, dị ứng khi sử dụng cây tầm bóp.
Nếu gặp bất kỳ tác dụng phụ nào, nên ngừng sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ.
Cây tầm bóp là một loại thảo dược quý với nhiều tác dụng cho sức khỏe. Tuy nhiên, cần sử dụng cây tầm bóp một cách đúng đắn để đảm bảo an toàn cho cơ thể và hiệu quả cao.